“Tôi mổ thịt cừu gần 50 tiếng một tuần ở nhà máy vùng nông thôn phía nam Sydney này và kiếm được khoảng 3.300 USD mỗi tháng, gấp ba lần so với thu nhập hồi còn là thành viên quân đội Nhật Bản”, Tomoki Yoshihara, 25 tuổi, nói.
Yoshihara là một trong số những thanh niên Nhật được cấp visa làm việc ngắn hạn ở Australia trong năm ngoái. Nhiều người Nhật trẻ đang tham gia chương trình này do lương cao và đồng yen suy yếu.
“Thu nhập ở đây tốt hơn rất nhiều. Nếu muốn tiết kiệm tiền, Australia chính là điểm đến”, anh nói. Khi các chương trình visa tương tự ở Anh, Canada và New Zealand được nối lại sau đại dịch, dòng chảy lao động này có nguy cơ làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt lao động ở Nhật Bản, đồng thời phản ảnh nỗi lo về tương lai kinh tế đất nước của người trẻ nước này.
“Giới trẻ đang đặt câu hỏi về triển vọng kinh tế. Điều kiện sống đang trở nên khó khăn hơn những gì chỉ số lạm phát cho thấy”, Yuya Kikkawa, chuyên gia kinh tế từ viện nghiên cứu Meiji Yasuda, nói.
Tháng 3, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) thông báo chấm dứt chính sách lãi suất âm, chấm dứt thời kỳ nới lỏng tiền tệ để thúc đẩy tăng trưởng.
Ngay cả khi liên đoàn lao động Nhật Bản đã yêu cầu thành công mức tăng lương lớn nhất ba thập kỷ hồi tháng 3, khoảng cách giữa thu nhập thực tế ở Nhật so với các nền kinh tế tiên tiến khác vẫn lớn.
Số liệu năm 2022 từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cho thấy lương trung bình hàng năm ở Nhật là 41.500 USD, so với 59.500 USD ở Australia và 77.500 USD ở Mỹ. Trong bối cảnh lạm phát cao nhất nhiều thập kỷ, người Nhật phải siết chi tiêu hàng tháng sau nhiều năm lương không tăng.
“Mức lương ở Nhật không tăng trong 20 năm, trong khi các nước khác tăng. Khi đồng yen suy yếu, khoảng cách ngày càng lớn”, Atsushi Takeda, chuyên gia kinh tế cấp cao tại viên nghiên cứu Itochu, giải thích.
Trong năm tài khóa 2022-2023, gần 14.400 người Nhật đã được cấp visa vừa làm việc vừa du lịch ở Australia, cao nhất kể từ năm 2001. Visa này cho phép người từ 18-30 tuổi đến Australia trong 12 tháng để làm các công việc nông nghiệp, khách sạn, điều dưỡng, xây dựng, văn phòng, có thể gia hạn đến ba năm.
Ngoài thù lao hấp dẫn, Australia được xem là điểm đến ưa thích của người Nhật Bản bởi an ninh tốt, múi giờ tương đồng, quy định làm việc không khắt khe.
Canada năm 2023 đã cấp gần 8.000 visa tương tự cho người Nhật, trong khi New Zealand cấp 2.400. Anh cấp gần 900 visa vào năm ngoái và con số này dự kiến tăng cao khi London chuẩn bị tăng hạn ngạch visa hàng năm cho người Nhật từ 1.500 lên 6.000.
“Ngày càng nhiều người Nhật ra nước ngoài để tìm việc. Nếu xu hướng này tiếp diễn, tuyển dụng lao động trẻ ở Nhật sẽ thêm khó khăn”, Harumi Taguchi, nhà kinh tế cấp cao tại S&P Global Market Intelligence, cảnh báo. Lili Takahashi, vừa đến Australia trong tháng này ngay sau khi tốt nghiệp đại học, đặt mục tiêu làm việc hai năm rồi nộp đơn xin thường trú và kết hôn với bạn gái sống tại nước này. Australia là quốc gia cho phép kết hôn đồng giới.
Đối với Takahashi, mức lương cao ở Australia và tình trạng đồng yen suy yếu so với đồng AUD sẽ giúp cô cân bằng công việc – cuộc sống tốt hơn.
“Thu nhập ở Nhật có thể đủ sống, nhưng không đủ để phục vụ sở thích, đi tụ tập cùng bạn bè”, Takahashi, 22 tuổi, nói.
Đây là một phần trong xu hướng chọn sống ở nước ngoài của người Nhật. Số liệu từ Bộ Ngoại giao Nhật Bản năm 2023 cho thấy lượng người Nhật thường trú ở nước ngoài cao nhất kể từ năm 1989.
Điều này có thể làm trầm trọng tình trạng thiếu lao động trong bối cảnh xã hội Nhật Bản già hóa. Theo khảo sát của Teikoku Databank, hơn 2/3 doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nước này đang đối mặt tình trạng thiếu lao động. Số vụ phá sản do thiếu nhân sự tăng cao kỷ lục vào năm ngoái. Tình trạng buộc chính phủ Nhật tăng thu hút lao động nước ngoài.
Các chuyên gia cho hay triển vọng kinh tế sẽ quyết định tương lai xu hướng này. “Nếu các chỉ số kinh tế Nhật tốt lên, người trẻ sẽ có lý do để trở lại”.
Đức Trung (Theo Japan Times)